วิวัฒนาการของสังคมยุคก่อนประวัติศาสตร์ในดินแดนไทยสะท้อนถึง ความเปลี่ยนแปลงทางสังคม และการปรับตัวของมนุษย์ในระยะเวลาหลายพันปี จากการเป็นสังคมล่าสัตว์และเก็บของป่า สู่การเพาะปลูกและการเลี้ยงสัตว์ หลักฐานทางโบราณคดีที่ค้นพบในประเทศไทย เช่น ถ้ำเพชรบูรณ์ และ ถ้ำพระโพธิ์ เป็นสิ่งบ่งชี้ว่ามนุษย์ในยุคก่อนประวัติศาสตร์ได้พัฒนาการใช้เครื่องมือหินในการดำรงชีวิต เครื่องมือหินที่พบ เช่น ขวานหินและเครื่องมือขูด ช่วยให้มนุษย์สามารถล่าสัตว์และหาอาหารได้ดีขึ้น
ช่วงแรกของการตั้งถิ่นฐานในดินแดนไทยนั้น มนุษย์ยุคหินเก่าใช้ชีวิตแบบเร่ร่อนโดยพึ่งพาแหล่งอาหารจากธรรมชาติ การพัฒนาเครื่องมือหินเป็นการแสดงถึง ความสามารถในการปรับตัว และความรู้สึกที่ต้องการความอยู่รอดท่ามกลางสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลง ต่อมาเมื่อเข้าสู่ยุคหินกลาง การใช้ชีวิตของมนุษย์เริ่มเปลี่ยนแปลงอย่างชัดเจน การตั้งถิ่นฐานในพื้นที่ลุ่มน้ำและที่อุดมสมบูรณ์กลายเป็นจุดเริ่มต้นของการรวมตัวกันของชุมชนที่มีการแบ่งงานอย่างชัดเจนและเริ่มใช้เครื่องมือที่ซับซ้อนมากขึ้น เช่น เครื่องมือหินเจาะและเครื่องมือขุดดิน
ในยุคหินใหม่ การเปลี่ยนแปลงสำคัญที่เกิดขึ้นคือ การเริ่มต้นของเกษตรกรรม มนุษย์เริ่มเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ ซึ่งทำให้สามารถตั้งถิ่นฐานในพื้นที่เดิมได้เป็นเวลานานขึ้น การเพาะปลูกทำให้เกิด การสะสมอาหารและทรัพยากร ที่สามารถใช้ในการเลี้ยงดูประชากรที่เพิ่มขึ้นได้ การเปลี่ยนแปลงนี้ไม่เพียงแต่สร้างความมั่นคงทางอาหาร แต่ยังนำไปสู่การสร้างสังคมที่มีขนาดใหญ่ขึ้นและมีการแบ่งหน้าที่ชัดเจน การผลิตเครื่องปั้นดินเผาในยุคนี้ยังแสดงถึง ทักษะการผลิต ที่มีความซับซ้อนมากขึ้น นอกจากนี้ยังมีการค้นพบหลักฐานการฝังศพที่แสดงถึงความเชื่อทางศาสนาและพิธีกรรม ซึ่งเป็นสัญญาณของ การพัฒนาทางจิตวิญญาณ ของมนุษย์
การพัฒนาสังคมยุคก่อนประวัติศาสตร์ในดินแดนไทยเป็นรากฐานสำคัญในการก่อตัวของ อาณาจักรในยุคต่อมา เช่น อาณาจักรสุโขทัยและอยุธยา ที่ใช้ความรู้และทักษะที่ได้จากยุคก่อนในการสร้างสังคมที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น วิถีชีวิตที่พัฒนามาเป็นชุมชนที่มีการเกษตรและการผลิตทรัพยากรเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญต่อการเปลี่ยนแปลงของสังคมและเศรษฐกิจที่เจริญรุ่งเรืองในยุคต่อไป
วิวัฒนาการของสังคมในยุคก่อนประวัติศาสตร์ในไทยแสดงให้เห็นถึง ความสามารถในการปรับตัวและการสร้างสรรค์เทคโนโลยี ที่ช่วยให้มนุษย์สามารถอยู่รอดและพัฒนาต่อไปได้ในสภาพแวดล้อมที่ท้าทาย การพัฒนานี้เป็นพื้นฐานสำคัญต่อความเจริญรุ่งเรืองของสังคมไทยในยุคต่อมา